Avrupa Birliği’nin uzun süredir üzerinde çalıştığı AB Yapay Zeka Yasası, yapay zekanın güvenli ve etik bir şekilde kullanılmasını hedefliyor. 2024 yılının Ağustos ayında yürürlüğe giren bu yasa, yapay zeka teknolojilerinin risklerini azaltmayı, vatandaşların güvenini artırmayı ve Avrupa’da güçlü bir yapay zeka ekosistemi oluşturmayı amaçlıyor.

🎯 Yasanın Amacı Nedir?

AB, bu yasa ile yapay zeka teknolojilerinin insan odaklı bir şekilde geliştirilmesini sağlamak istiyor. Amaç, vatandaşların güvenini kazanarak yapay zekanın benimsenmesini hızlandırmak ve işletmelere net kurallar koyarak inovasyonu desteklemek.

Yapay zekanın toplumda ve iş dünyasında verimliliği artırma potansiyeli büyük. Ancak, kötüye kullanımı durumunda bireysel haklara zarar verme ve hızla büyüyen riskler oluşturma ihtimali de var. AB bu riskleri azaltarak, hem yapay zekanın faydalarını artırmayı hem de kullanıcıların güvenini kazanmayı hedefliyor.

Risk Seviyelerine Göre Düzenlemeler

Yüksek Risk: Eğitim, sağlık, altyapı ve hukuk gibi kritik alanlarda kullanılan yapay zeka sistemleri, bu kategoriye giriyor. Bu sistemlerin piyasaya sürülmeden önce belirli kontrollerden geçirilmesi gerekiyor. Veri doğruluğu, insan denetimi ve güvenlik gibi kriterlerin karşılanması şart.

Orta Risk: Chatbotlar veya sentetik medya üreten araçlar gibi uygulamalar bu grupta yer alıyor. Kullanıcıların, yapay zeka ile etkileşimde olduklarını anlamaları için bilgilendirilmesi gerekiyor.

Düşük Risk: Sosyal medya içeriklerini sıralamak ya da reklam hedefleme gibi yapay zeka uygulamaları, yasanın kapsamı dışında bırakılıyor. Ancak AB, geliştiricileri kullanıcı güvenini artıran en iyi uygulamaları benimsemeye teşvik ediyor.

Yasaklı Kullanımlar: Manipülatif teknikler veya sosyal puanlama sistemleri gibi uygulamalar yasaklanmış durumda. Ancak bazı istisnalar, bu yasakların belirli alanlarda kullanımına izin verebiliyor.

Genel Amaçlı Yapay Zeka Modelleri (GPAI) için Özel Kurallar

Genel Amaçlı Yapay Zeka (GPAI) modelleri, birçok yapay zeka uygulamasının temelini oluşturuyor ve bu nedenle ayrı bir düzenlemeye tabi tutuluyor. Bu modeller için:

Şeffaflık: Modellerin hangi verilerle eğitildiği ve telif hakkına tabi içeriklerin kullanımı gibi bilgilerin açıklanması gerekiyor.
Risk Yönetimi: Güçlü ve potansiyel olarak tehlikeli modeller için geliştiricilerin risk değerlendirmesi yapması ve önlemler alması şart.
Açık Kaynak İstisnaları: Henüz ticarileştirilmemiş açık kaynak projeleri bu kuralların dışında tutuluyor.

Uygulama Süreci ve Geleceği

Yasa, Ağustos 2024’te yürürlüğe girdi ancak kurallar kademeli olarak uygulanacak:

6 ay içinde yasaklı kullanımların düzenlemeleri devreye girecek.
9 ay içinde etik kurallar ve uygulama rehberleri yayımlanacak.
12-36 ay içinde yüksek riskli sistemler için uyumluluk gereklilikleri uygulanacak.

Bu geçiş süreci, şirketlerin yeni düzenlemelere uyum sağlaması ve denetim mekanizmalarının oturması için zaman tanıyor.

Sonuç

AB Yapay Zeka Yasası, Avrupa’nın güvenilir bir yapay zeka ekosistemi oluşturma hedefinde önemli bir adım. Ancak yapay zekanın hızla değişen yapısı, bu yasanın sürekli güncellenmesini gerektirebilir. Yasanın uzun vadeli etkileri, Avrupa’nın inovasyonu destekleme ve güvenliği sağlama dengesini ne kadar iyi koruyabileceği ile netleşecek.